Không ai muốn con mình ốm triền miên, nhưng việc chỉ dựa vào thuốc, đặc biệt là kháng sinh, không giải quyết được gốc rễ.

Sức đề kháng – khả năng bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây bệnh – là một yếu tố then chốt cho sự sống còn và phát triển khỏe mạnh của con người. Đặc biệt, trong những giai đoạn đầu đời, hệ miễn dịch đóng vai trò vô cùng quan trọng, định hình nền tảng sức khỏe cho tương lai. Thế nhưng, có những đứa trẻ dù mới mấy tháng tuổi đã liên tục ốm đau khiến cha mẹ vô cùng stress. 

Con vài tháng tuổi mà ốm đau liên tục, thường xuyên phải uống kháng sinh, mẹ căng thẳng cực độ

Đó là trường hợp của bé Ngân nhà chị Hoàng Anh (ở Hà Nội). Chia sẻ trong một nhóm nuôi con, chị Hoàng Anh cho biết: “Con mình 20 tháng tuổi mà đã uống kháng sinh hơn 10 lần. Mới khỏi viêm họng, lại sổ mũi. Bác sĩ kê đơn, mình đành cho uống tiếp. Cứ ốm là phải dùng kháng sinh, không thì con không chịu ăn, sốt li bì, nằm bẹp cả tuần. Mẹ sốt ruột vô cùng mà không biết phải làm sao”. Những dòng tâm sự tưởng rằng chỉ để giải tỏa căng thẳng của chị Hoàng Anh không ngờ lại nhận được hàng trăm sự đồng cảm của các mẹ. Đáng nói, nhiều mẹ cũng bày tỏ nỗi niềm “con nhà mình cũng vậy”, hay “câu chuyện không của riêng ai. Con bé nhà mình mới 13 tháng mà cũng lặp đi lặp lại cái vòng luẩn quẩn: Ốm – dùng kháng sinh – đỡ hơn – rồi lại ốm – lại kháng sinh”.

Khi con ốm liên tục, hầu hết các bậc phụ huynh nghĩ ngay đến “sức đề kháng của con kém” mà nguyên nhân là do môi trường ô nhiễm, thời tiết thất thường… Nhưng liệu có nguyên nhân nào sâu xa hơn không? 

Kháng sinh không phải là “viên đạn bạc” giải quyết các vấn đề sức khỏe của con

Con thường xuyên bị ốm khiến các bậc cha mẹ sốt ruột là điều khó tránh. Lúc này, kháng sinh dường như là giải pháp cứu cánh mà các bậc phụ huynh nghĩ tới với mong mỏi con nhanh khỏe lại. 

Nhưng thực tế, kháng sinh không phải là giải pháp lâu dài. Phần lớn bệnh ở trẻ nhỏ là do virus, mà kháng sinh hoàn toàn không có tác dụng. Thậm chí, lạm dụng sử dụng kháng sinh cho trẻ còn có thể dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng như: Diệt luôn vi khuẩn có lợi, làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột – nền tảng của hệ miễn dịch khỏe mạnh. 

Lạm dụng kháng sinh về lâu dài có thể gây ra kháng kháng sinh hoặc hệ miễn dịch bị “phụ thuộc”, không còn cơ hội học cách phản ứng tự nhiên. Kết quả là trẻ dễ ốm, bệnh dai dẳng hơn và dễ phải dùng kháng sinh mạnh hơn trong những lần sau. Đây đúng là một vòng xoáy nguy hiểm.

Hệ miễn dịch bẩm sinh được chuẩn bị từ trong bụng mẹ, trẻ sau sinh ít bị ốm hơn

Mẹ có biết, nguyên nhân sâu xa đằng sau tình trạng hay ốm vặt của con hoàn toàn có thể xuất phát từ việc hệ miễn dịch của con chưa được chuẩn bị tốt từ khi con còn trong bụng mẹ. Tại sao lại là trong bụng mẹ?

Khác với người lớn, trẻ sơ sinh bước ra thế giới bên ngoài với hệ miễn dịch còn non nớt. Lúc mới sinh, trẻ gần như chưa có khả năng tự sản xuất đủ kháng thể để chống lại virus, vi khuẩn trong môi trường. Mà ở giai đoạn sơ sinh, trẻ chủ yếu dựa vào kháng thể IgG truyền từ mẹ qua nhau thai trong 3 tháng cuối thai kỳ. Sau sinh, trẻ còn có thể nhận được kháng thể IgA từ sữa mẹ, giúp bảo vệ hệ tiêu hóa và hô hấp. Đây gọi là miễn dịch bẩm sinh. Nhưng nếu trẻ không được bú mẹ, hoặc người mẹ không có đủ chất lượng sữa, hệ miễn dịch này càng yếu. 

Thêm vào đó, hệ vi sinh vật đường ruột – một phần rất quan trọng của hệ miễn dịch – chưa phát triển đầy đủ. Trong những năm đầu đời, hệ miễn dịch của trẻ vẫn đang “học hỏi”, từng chút một nhận diện kẻ thù, tạo trí nhớ miễn dịch, và điều hòa phản ứng viêm – gọi là miễn dịch thích nghi. Chính vì chưa hoàn thiện, nên trẻ rất dễ mắc các bệnh như viêm họng, viêm phế quản, tiêu chảy, nhiễm siêu vi – những thứ mà người lớn có thể vượt qua nhanh chóng. 

Bởi vậy, để đảm bảo đề kháng cho con khỏe mạnh sau này, mẹ nên chuẩn bị miễn dịch tốt cho con từ trước khi con chào đời. Nếu người mẹ có sức khỏe kém, thiếu dưỡng chất, ít tiếp xúc tự nhiên với vi sinh vật có lợi thì lượng kháng thể IgG mẹ truyền cho con qua nhau thai cũng sẽ hạn chế. Sau sinh, trẻ còn có thể nhận được kháng thể IgA từ sữa mẹ, giúp bảo vệ hệ tiêu hóa và hô hấp – những nơi đầu tiên tiếp xúc với mầm bệnh. Nhưng nếu trẻ không được bú mẹ, hoặc người mẹ không có đủ chất lượng sữa, hệ miễn dịch này càng yếu.

Để trẻ có hệ miễn dịch khỏe mạnh, việc chuẩn bị cần bắt đầu từ khi còn trong bụng mẹ. Một chế độ dinh dưỡng cân bằng cho mẹ bầu, giàu vitamin A, C, D, kẽm và omega-3, giúp tăng cường sản xuất kháng thể và hỗ trợ sự phát triển của hệ miễn dịch thai nhi. Ngoài ra, mẹ bầu cần duy trì lối sống lành mạnh, tránh stress và tiếp xúc với các chất độc hại như khói thuốc, ô nhiễm.

Sữa non (colostrum) đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng hệ miễn dịch. Trong thai kỳ, mẹ bầu có thể bổ sung các sản phẩm sữa non được sản xuất từ bò (bovine colostrum), chứa hàm lượng cao immunoglobulin, lactoferrin và các yếu tố tăng trưởng. Những chất này giúp tăng cường khả năng miễn dịch của mẹ, từ đó truyền sang thai nhi qua nhau thai. Sau khi sinh, việc cho trẻ bú sữa non ngay trong những giờ đầu tiên là “chìa khóa vàng” để củng cố hệ miễn dịch. Sữa non chứa lượng lớn IgA, giúp bảo vệ niêm mạc đường ruột và hô hấp của trẻ, ngăn ngừa sự xâm nhập của vi khuẩn và virus.

Không ai muốn con mình ốm triền miên, nhưng việc chỉ dựa vào thuốc, đặc biệt là kháng sinh, không giải quyết được gốc rễ. Trong cuộc đua nuôi con khỏe mạnh, việc chuẩn bị một “lá chắn miễn dịch bẩm sinh” vững chắc đôi khi còn quan trọng hơn cả vũ khí chữa bệnh sau này. Hãy bắt đầu chuẩn bị miễn dịch cho con từ chính những bữa ăn của mẹ bầu, giấc ngủ của bà mẹ sau sinh và những dòng sữa ấm áp đầu đời.