Táo bón tuy là một bệnh không xa lạ nhưng vẫn có thể khiến mẹ “bấn loạn”. Không chỉ gây khó chịu cho bé vì đại tiện khó khăn mà táo bón còn có thể khiến bé mệt mỏi, quấy khóc, chán bú, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và quá trình phát triển đang trên đà tăng trưởng. Bài viết này sẽ mách mẹ những cách trị táo bón cho trẻ sơ sinh hiệu quả, để bé có hệ tiêu hoá khoẻ mạnh, hấp thu dinh dưỡng tốt.

1. Biểu hiện của trẻ bị táo bón

Táo bón là tình trạng trẻ đi đại tiện ít hơn bình thường. Trung bình trẻ bú mẹ nhỏ hơn 3 tháng đi tiêu 3 lần/ ngày hoặc chỉ đi tiêu một lần trong vài ba ngày hoặc có khi cả 1 – 2 tuần nhưng vẫn không gọi là táo bón nếu phân vẫn mềm, trẻ vẫn bú và ngủ tốt. Ở trẻ bú bình, số lần đi tiêu trung bình trong ngày là 2 lần với trẻ trong 3 tháng đầu; từ 6 tháng tuổi là 1,8 lần; từ 1 tuổi giảm còn 1,4 lần và chỉ còn 1 lần khi trẻ được 3 tuổi. Khi bị táo bón, phân sẽ cứng, trẻ phải rặn đau, đôi khi có máu tươi bao quanh phân. 

Tuy nhiên cần lưu ý một số trường hợp trẻ đi đại tiện 3 ngày/ lần nhưng phân vẫn mềm xốp, đi dễ dàng thì chưa phải là táo bón. Ngược lại, cũng có trẻ 1-2 ngày đi một lần nhưng phân có dấu hiệu đóng khuôn rắn, trẻ phải rặn khó khăn thì mẹ cần chú ý vì có thể trẻ cũng đã bị táo bón. 

2. Nguyên nhân gây táo bón ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Theo BS CK1. Nguyễn Thị Ngọc Hương, tình trạng táo bón ở trẻ nhỏ xoay quanh 3 nguyên nhân chính: 

Chế độ ăn không phù hợp 

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ, đặc biệt là trong giai đoạn vàng 1000 ngày đầu đời. Nếu chế độ ăn không đúng hoặc không phù hợp với nhu cầu và độ tuổi của trẻ có thể dẫn đến nhiều bệnh về tiêu hóa, trong đó có táo bón. Những biểu hiện khi trẻ cần được thay đổi chế độ ăn là: 

• Không cung cấp đủ lượng thực phẩm cần thiết trong một ngày do trẻ thiếu ăn hoặc biếng ăn. 
• Thực đơn không cân bằng về 4 nhóm chất cơ bản, trẻ ăn ít rau xanh và trái cây dẫn đến việc thiếu hụt chất xơ. 
• Pha sữa không đúng công thức chuẩn 
• Trẻ ít uống nước
• Với trẻ sơ sinh táo bón thường xảy ra khi trẻ bú mẹ không đủ hoặc bú sữa công thức không phù hợp độ tuổi, pha sữa không đúng hoặc trẻ được cho ăn thức ăn khác sữa trong giai đoạn này. 

Tâm lý và thói quen sinh hoạt của trẻ 

Trẻ có tâm lý sợ đại tiện có nguy cơ táo bón rất cao

Thói quen sinh hoạt là yếu tố quan trọng thứ hai bên cạnh dinh dưỡng có thể ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của trẻ. Táo bón có thể xảy ra khi trẻ có những thói quen không tốt như: 

• Không được tập đi đại tiện mỗi ngày 
• Chủ động không đi đại tiện, nhịn đại tiện do mê chơi hoặc sợ thối, sợ nhà vệ sinh bẩn.
• Thói quen uống ít nước, ít ăn rau xanh và trái cây.
• Thích chơi các trò tĩnh tại, ít vận động nên cơ bụng không rắn chắc, dẫn đến phản xạ rặn yếu khi đại tiện.

Do vấn đề bệnh lý

Ngoài 2 nguyên nhân phổ biến như trên thì táo bón còn có thể là biểu hiện của một bệnh lý nào đó. Nếu trẻ bị táo bón thường xuyên, kéo dài thì mẹ cũng cần chú ý vì có nguy cơ trẻ sẽ mắc các bệnh sau: 

• Còi xương, suy dinh dưỡng, thiếu máu, suy giáp…. thường đi kèm trương lực cơ đường ruột yếu khiến phản xạ rặn yếu. 
• Dị ứng với đạm sữa
• Dị tật bẩm sinh ở đường tiêu hóa như phình đại tràng, đại tràng dài
• Nứt hậu môn, nứt niêm mạc trực tràng gây đau đớn, làm trẻ không chịu đi đại tiện, dẫn đến tình trạng táo bón trầm trọng. 

3. Hậu quả của việc trẻ bị táo bón

Táo bón tuy là tình trạng quen thuộc mà hầu hết em bé nào cũng đã từng ít nhất một lần mắc phải, nhưng mỗi lần gây khó chịu, mệt mỏi cho cả mẹ và bé. Trẻ bị táo bón thường đi kèm với chướng bụng, căng cứng hoặc đau bụng nhưng đại tiện lại khó khăn, phải rặn đau nên sẽ càng làm trẻ cáu gắt, quấy khóc. Tình trạng này sẽ khiến trẻ mệt mỏi, chán bú, biếng ăn, có thể làm chậm tăng cân và suy dinh dưỡng. 

Quá trình đại tiện khó khăn, đau rát hoặc chảy máu rất dễ trở thành “yếu tố tâm lý” khiến trẻ sợ đi vệ sinh. Lúc này, việc đi đại tiện không chỉ là nỗi ám ảnh của bé mà còn là những giây phút căng thẳng của mẹ khi trẻ quấy khóc vì đau, cương quyết không chịu đại tiện nữa.

Nguy hiểm hơn, nếu táo bón kéo dài, không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng nặng như sa niêm mạc trực tràng, rách niêm mạc trực tràng, trĩ…

4. Cách trị táo bón cho trẻ sơ sinh 

Có nhiều cách để mẹ khắc phục tình trạng táo bón cho trẻ ngay tại nhà bằng việc thay đổi thói quen sinh hoạt, dinh dưỡng, kết hợp cùng một số biện pháp hỗ trợ. 

• Tập thói quen sinh hoạt tốt 

Mẹ nên tạo thói quen đi tiêu hằng ngày cho trẻ, vừa giúp trẻ có phản xạ đi tiêu, vừa loại bỏ phân không để bị ứ quá lâu trong trực tràng. 

Cách tập đi tiêu có thể bắt đầu bằng việc khuyến khích trẻ đi tiêu vào một giờ nhất định trong ngày. Sau 15 phút, nếu trẻ không thấy mắc thì dừng lại và tiếp tục lặp lại vào hôm sau. Mẹ cũng đừng tiếc lời khen ngợi khi bé chịu vào nhà vệ sinh hoặc ngồi bô đi tiêu. Một vài phần thưởng nho nhỏ khi trẻ tự đi tiêu được cũng sẽ khiến trẻ thích thú và vui vẻ hơn.

• Dinh dưỡng phù hợp

Chế độ ăn nhiều đạm nhưng thiếu chất xơ và ít uống nước là những nguyên nhân chính gây táo bón ở trẻ. Cho trẻ ăn nhiều lại rau xanh, trái cây tươi, bột ngũ cốc nguyên cám (có nhiều trong bột ngũ cốc ăn sáng, bánh mì đen…) để tăng cường bổ sung chất xơ, vitamin và khoáng chất cho trẻ. Nếu trẻ không thích ăn rau quả thì mẹ có thể ép lấy nước, hoặc xay sinh tố để đảm bảo đủ dinh dưỡng trong khẩu phần ăn mỗi ngày.

Bên cạnh đó, bé cần được uống đủ nhu cầu nước mỗi ngày, nhất là ở những nơi có khí hậu nóng như nước ta. Khuyến khích và nhắc nhở trẻ uống nước và những khoảng thời gian nhất định trong ngày, tránh trường hợp trẻ ham chơi mà quên mất việc phải uống nước.

Trẻ sơ sinh cho bú mẹ sớm, bú mẹ nhiều lần/ ngày, mẹ ăn uống đầy đủ, nghỉ ngơi hợp lý để đủ sữa cho con, tư thế cho bú đúng, cho bú hết hai bầu vú để con nhận đủ sữa.

• Chọn sữa hỗ trợ tiêu hóa

Song song với một chế độ dinh dưỡng đầy đủ và cân bằng, mẹ cũng có thể “góp sức” xây dựng hệ tiêu hóa khỏe mạnh cho trẻ bằng cách chọn các loại sữa có thành phần hỗ trợ tiêu hóa, tránh gây khó tiêu, táo bón. 

Famna mới sở hữu công thức FDI (Foundation Of Digestion & Immunity) độc quyền từ Viện Nghiên Cứu Dinh Dưỡng Nutifood Thụy Điển – NNRIS. Bộ đôi dưỡng chất HMO và FOS/ Inulin được phối hợp theo tỷ lệ hoàn hảo giúp xây dựng đề kháng khoẻ – tiêu hoá tốt, là nền tảng quan trọng nhất để trẻ hấp thu tốt các dưỡng chất, từ đó phát triển toàn diện. 

Công thức FDI đã được chứng nhận lâm sàng giảm đến 77,8% tỉ lệ táo báo chỉ sau 4 tháng sử dụng, đồng thời giúp cải thiện tình trạng dinh dưỡng, cho trẻ tăng cân, tăng chiều cao hiệu quả.

• Khuyến khích trẻ hoạt động thể lực 

Với những trẻ đã lớn, mẹ nên tạo điều kiện cho trẻ tăng cường vận động, tốt hơn nữa là hoạt động ngoài trời, được tiếp xúc với thiên nhiên trong lành. Điều này sẽ giúp các cơ trong cơ thể trẻ dẻo dai hơn, góp phần không nhỏ vào hoạt động của cơ quan tiêu hóa.

• Massage bụng cho trẻ 

Massage bụng không phải là một biện pháp nhất thời cho trẻ đang bị táo bón mà còn có tác dụng ngăn ngừa táo báo. Trẻ từ 2-3 tuần tuổi là mẹ đã có thể áp dụng phương pháp này, 2 lần mỗi ngày, khi trẻ thoải mái nhất, không quá đói hoặc quá đói để massage bụng nhé. 

Đầu tiên, làm ấm hai bàn tay rồi xoa nhẹ nhàng hai bên sườn của trẻ. Thực hiện động tác xoa tròn theo chiều kim đồng hồ và ngược lại. Tiếp theo, nắn nhẹ chân trẻ, co hai đầu gối ép nhẹ lên bụng trẻ rồi duỗi chân ra. Lặp đi lặp lại chuỗi động tác này trong 5 phút.

Cách trị táo bón cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thật ra không hề phức tạp và tình trạng này cũng không nguy hiểm nên bố mẹ chú ý điều trị cho trẻ kịp thời. Lưu lại bí kíp này và chia sẻ thêm cho gia đình, bạn bè để cùng “nâng niu” hệ tiêu hóa của con yêu sao cho khỏe mạnh nhất mẹ nhé!

Famna mới là dòng sản phẩm 100% sản xuất tại Thuỵ Điển, ứng dụng tinh hoa dinh dưỡng châu Âu, đặc chế cho trẻ em Việt.

Famna chứa công thức FDI (Foundation of Digestion and Immunity) độc quyền với sự kết hợp hoàn hảo của HMO và FOS/inulin giúp xây dựng nền tảng đề kháng khoẻ – tiêu hoá tốt, là nền tảng quan trọng để trẻ hấp thu các dưỡng chất, từ đó phát triển toàn diện.

Sản phẩm còn được bổ sung 100% DHA từ tảo tinh khiết cùng bộ dưỡng chất ARA, axit linoleic, alpha linolenic, taurin, lutein, choline, iốt, sắt, giúp phát triển trí não, cho bé thông minh, kiện toàn về thể trạng và trí tuệ.

Tìm hiểu thêm về sản phẩm Famna tại: https://nutifoodsweden.com/vi/san-pham/famna