Viêm đường hô hấp trên ở trẻ: Nguyên nhân, triệu chứng, cách chăm sóc

Đăng ngày 23/11/2025

Viêm đường hô hấp trên là bệnh hô hấp phổ biến ở trẻ, đặc biệt vào mùa lạnh hoặc thời điểm giao mùa. Bệnh gây viêm nhiễm ở mũi, họng, xoang, dễ tái phát nhiều lần và ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh hoạt của trẻ, khiến cha mẹ lo lắng. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách chăm sóc đúng cách sẽ giúp trẻ nhanh hồi phục và hạn chế tái phát. Hãy cùng Nutifood Thụy Điển tìm hiểu các thông tin quan trọng về viêm đường hô hấp trên ở trẻ trong bài viết này.

>>>Xem thêm:

Viêm đường hô hấp trên ở trẻ là gì?

Viêm đường hô hấp trên ở trẻ là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại các cơ quan thuộc phần trên của hệ hô hấp như mũi, hầu, họng, xoang và thanh quản. Các cơ quan này có nhiệm vụ lấy không khí từ môi trường, làm ẩm, sưởi ấm và lọc khí trước khi đưa vào phổi. Do tiếp xúc trực tiếp với môi trường, các cơ quan này rất dễ bị tấn công bởi các tác nhân có hại như virus, vi khuẩn hoặc nấm mốc. Tùy vị trí tổn thương, bệnh có thể biểu hiện dưới dạng viêm mũi họng, viêm amidan, viêm thanh quản, viêm xoang hoặc nhiễm trùng tai giữa, là những bệnh lý phổ biến ở trẻ em.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), viêm đường hô hấp trên gây khoảng 10 triệu ca tử vong mỗi năm. Trẻ dưới 5 tuổi có thể mắc bệnh từ 4–6 lần/năm, trong khi trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy cơ cao hơn, từ 6–10 lần/năm. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc thường tăng vào mùa lạnh và thời điểm giao mùa, khi điều kiện thời tiết và độ ẩm thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh phát triển.

>>>Xem thêm:

Viêm đường hô hấp trên ở trẻ là một trong những bệnh lý phổ biến và thường gặp nhất trong nhóm bệnh đường hô hấp ở trẻ em. (Nguồn: Ảnh minh họa bởi AI)

Nguyên nhân gây viêm đường hô hấp trên ở trẻ

Viêm đường hô hấp trên ở trẻ em xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau:

1. Nhiễm virus

Trong các tác nhân gây viêm đường hô hấp trên ở trẻ, nhiễm virus chiếm tỷ lệ cao nhất, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Một số loại virus phổ biến bao gồm:

Rhinovirus: Là tác nhân chính gây cảm lạnh, xâm nhập qua niêm mạc mũi họng, dẫn đến nghẹt mũi, chảy nước mũi, hắt hơi, ho và mệt mỏi.
Coronavirus: Không phải mọi chủng Coronavirus đều nguy hiểm. Một số chủng gây viêm mũi họng nhẹ đến trung bình, thường bùng phát vào mùa lạnh hoặc thời điểm giao mùa.
Adenovirus: Adenovirus có khả năng gây bệnh đa cơ quan dẫn đến bệnh kéo dài hơn so với Rhinovirus, gây sốt cao, viêm họng cấp, đau họng và đôi khi kèm viêm kết mạc (đau mắt đỏ).
Virus cúm (Influenza) và Parainfluenza: Hai nhóm virus này gây sốt cao, ho khan, đau cơ, khàn tiếng, có thể dẫn đến viêm thanh quản. Parainfluenza là nguyên nhân phổ biến gây viêm thanh quản ở trẻ nhỏ.
Virus hợp bào hô hấp (RSV): RSV gây viêm tiểu phế quản và viêm phổi, lây qua dịch tiết hô hấp hoặc tiếp xúc với đồ vật nhiễm virus. Bệnh thường bùng phát vào mùa đông – xuân và xuân – hè.

2. Nhiễm vi khuẩn hoặc nấm

Mặc dù ít phổ biến hơn virus, vi khuẩn và nấm vẫn có thể gây viêm đường hô hấp trên, đặc biệt ở trẻ hay ốm vặt, suy giảm miễn dịch, trẻ sinh non hoặc trẻ dùng kháng sinh kéo dài. Một số tác nhân chính gồm:

Liên cầu khuẩn tan máu nhóm A (Streptococcus pyogenes): Gây viêm họng cấp, sưng amidan; nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến biến chứng thấp tim hoặc viêm cầu thận cấp.
Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae): Thường gây viêm tai giữa, viêm xoang, đặc biệt ở trẻ dưới 5 tuổi.
Haemophilus influenzae: Gây viêm thanh quản, viêm nắp thanh môn, nguy cơ khó thở hoặc suy hô hấp nếu không được xử lý kịp thời.
Nấm (Candida, Aspergillus…): Tác nhân này thường gặp chủ yếu ở trẻ suy giảm miễn dịch, dùng kháng sinh kéo dài hoặc mắc bệnh nền, có thể gây viêm đường hô hấp kéo dài và khó điều trị.

>>>Xem thêm:

Phụ huynh nên nhận diện sớm các nguyên nhân gây viêm đường hô hấp trên ở trẻ để giúp bác sĩ chỉ định điều trị thích hợp. (Nguồn: Ảnh minh họa bởi AI)

3. Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh

Bên cạnh các tác nhân như virus, vi khuẩn hay nấm, nhiều yếu tố về cơ thể và môi trường sống có thể làm tăng nguy cơ trẻ dễ mắc viêm đường hô hấp trên hơn:

Thời tiết lạnh và giao mùa: Nhiệt độ thấp, độ ẩm thay đổi làm niêm mạc hô hấp trẻ dễ tổn thương, tạo điều kiện cho tác nhân gây bệnh xâm nhập.
Độ tuổi: Trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ nhiễm trùng hơn.
Thể trạng yếu: Trẻ sinh non, nhẹ cân, suy dinh dưỡng, còi xương hoặc thiếu vitamin A thường có sức đề kháng thấp, dễ bị tấn công bởi virus và vi khuẩn.
Suy giảm miễn dịch: Trẻ mắc bệnh mạn tính, đang điều trị corticoid kéo dài hoặc sau hóa trị dễ gặp nhiễm trùng nặng, trong đó có viêm đường hô hấp trên.
Sau phẫu thuật: Đây là giai đoạn cơ thể trẻ bị suy giảm miễn dịch tạm thời và tiếp xúc môi trường bệnh viện nên nguy cơ nhiễm khuẩn cao hơn.
Môi trường sống kém thông thoáng: Nhà ẩm thấp, thiếu thông thoáng, nhiều khói thuốc lá, khói bếp, bụi mịn hoặc hóa chất kích thích đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Vệ sinh cá nhân kém: Không rửa tay thường xuyên, dùng chung đồ dùng hoặc tiếp xúc gần người mắc cảm cúm khiến trẻ dễ lây nhiễm qua đường hô hấp.

>>>Xem thêm:

Những yếu tố thuận lợi làm tăng nguy cơ trẻ mắc bệnh viêm đường hô hấp. (Nguồn: Nutifood Thụy Điển)

Các dấu hiệu nhận biết trẻ viêm đường hô hấp trên

Viêm đường hô hấp trên ở trẻ có thể biểu hiện từ nhẹ đến nặng với nhiều dấu hiệu phổ biến, bao gồm:

Sốt
Ho: Ho khan, ho có đờm hoặc ho từng cơn
Nghẹt mũi, sổ mũi, chảy dịch mũi
Đau rát họng, nuốt vướng
Khàn tiếng
Mệt mỏi, quấy khóc
Đau đầu
Ngứa mắt, chảy nước mắt
Khó thở, khò khè

Tuy nhiên, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu trẻ xuất hiện một trong các dấu hiệu sau:

Sốt cao kéo dài: Trẻ sốt trên 39°C, kéo dài nhiều giờ và khó hạ dù đã dùng thuốc hạ sốt đúng liều.
Khó thở: Thở nhanh, thở rít, khò khè, có dấu hiệu rút lõm lồng ngực, cánh mũi phập phồng hoặc tím tái môi.
Dấu hiệu mất nước: Bú kém, bỏ bú, ăn ít, tiểu ít, môi khô, mắt trũng, da nhăn; ngủ nhiều bất thường hoặc lơ mơ.
Ho nặng hoặc kéo dài: Ho trên 10 ngày, ho thành cơn, ho về đêm, ho có đờm xanh/vàng hoặc mùi hôi – dấu hiệu bội nhiễm cần can thiệp y tế.

>>>Xem thêm:

Nhận biết sớm các dấu hiệu viêm đường hô hấp trên giúp cha mẹ xử lý kịp thời, ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ sức khỏe trẻ. (Nguồn: Ảnh minh họa bởi AI)

Trẻ bị viêm đường hô hấp trên có nguy hiểm không?

Hầu hết trẻ mắc viêm đường hô hấp trên nếu được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách sẽ hồi phục sau 5–7 ngày. Viêm đường hô hấp trên là bệnh lý không quá nguy hiểm, nhưng phụ huynh vẫn cần theo dõi sát vì bệnh có thể tiến triển nặng trong một số trường hợp.

Đặc biệt, trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị tái phát nhiều lần, ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng, sức đề kháng và sự phát triển trí tuệ. Nếu không được xử lý kịp thời, virus hoặc vi khuẩn có thể lan xuống đường hô hấp dưới, gây viêm phế quản, viêm phổi hoặc các biến chứng nguy hiểm khác.

Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị viêm đường hô hấp trên

Đa số trẻ mắc viêm đường hô hấp trên ở mức độ nhẹ hoặc vừa có thể được chăm sóc và điều trị tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ. Việc chăm sóc đúng cách sẽ làm giảm triệu chứng, giúp trẻ dễ chịu và hỗ trợ phục hồi nhanh hơn.

1. Chăm sóc khi trẻ bị nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi

Nghẹt mũi và chảy nước mũi là những triệu chứng thường gặp khiến trẻ khó chịu và khó thở. Để giúp trẻ dễ thở hơn, bố mẹ có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc sau:

Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý: Nhỏ vài giọt để làm loãng dịch mũi, sau đó cho trẻ hỉ mũi hoặc dùng dụng cụ hút mũi đối với trẻ còn nhỏ.
Dùng khăn mềm hoặc khăn giấy dùng một lần để lau sạch dịch mũi, hạn chế lây lan vi khuẩn và virus.
Kê cao đầu khi ngủ: Giúp dịch mũi không chảy ngược xuống họng, trẻ dễ thở hơn.
Giữ ấm cổ và đầu: Đặc biệt vào mùa lạnh, giữ ấm cơ thể trẻ giúp giảm triệu chứng nghẹt mũi và hạn chế nguy cơ nhiễm lạnh làm bệnh nặng hơn. Cha mẹ có thể dùng khăn quàng mềm, mũ len hoặc chăn mỏng phù hợp.

Lưu ý: Tuyệt đối, không sử dụng nước ép tỏi hoặc các chất tự nhiên khác nhỏ mũi cho trẻ vì dễ gây tổn thương niêm mạc mũi.

>>>Xem thêm:

Vệ sinh mũi thường xuyên và giữ ấm cơ thể giúp trẻ giảm nghẹt mũi và sổ mũi hiệu quả. (Nguồn: Ảnh minh họa bởi AI)

2. Chăm sóc khi trẻ bị sốt

Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi chống lại nhiễm trùng. Cha mẹ cần áp dụng cách chăm sóc trẻ phù hợp mức độ sốt:

Sốt nhẹ (37.5 – 38.5°C):

Cho trẻ nghỉ ngơi trong phòng thoáng mát, mặc quần áo rộng, thấm hút tốt.
Lau người bằng khăn ấm, chườm ở vùng trán, cổ, nách và bẹn để hạ thân nhiệt.
Cho trẻ uống đủ nước, bổ sung nước trái cây hoặc súp ấm để tránh mất nước.

Sốt cao (trên 38.5°C):

Kết hợp các biện pháp hạ sốt vật lý với thuốc hạ sốt theo chỉ định bác sĩ.
Thuốc hạ sốt thường có tác dụng 4–6 tiếng; nếu sốt không giảm hoặc trẻ mệt nhiều, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được xử lý kịp thời.

Lưu ý khi chăm sóc trẻ bị sốt:

Không tự ý cho trẻ dùng thuốc hạ sốt quá liều hoặc kết hợp nhiều loại thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ.
Tránh mặc quá nhiều quần áo hoặc đắp chăn quá dày khi trẻ sốt, có thể làm thân nhiệt tăng cao.
Theo dõi thân nhiệt thường xuyên và quan sát các dấu hiệu nguy hiểm như sốt kéo dài trên 3 ngày, co giật, thở nhanh, thở khó hoặc bỏ bú.
Đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay nếu trẻ có dấu hiệu mất nước, mệt lừ, lơ mơ hoặc sốt cao không hạ.

>>>Xem thêm:

Khi trẻ bị sốt, bố mẹ hãy bình tĩnh chăm sóc trẻ đúng cách và quan sát tình trạng của bé liên tục. (Nguồn: Ảnh minh họa bởi AI)

3. Chăm sóc khi trẻ ho nhiều

Ho là phản xạ tự nhiên giúp cơ thể loại bỏ dịch, đờm và vi khuẩn ra khỏi đường hô hấp. Khi trẻ ho nhiều, bố mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau:

Đảm bảo trẻ uống đủ nước ấm để giúp làm loãng đờm và giảm kích ứng cổ họng.
Giữ môi trường phòng sạch sẽ, thoáng mát, độ ẩm thích hợp, hạn chế khói bụi và các chất kích thích đường hô hấp.

4. Chăm sóc khi trẻ nôn

Nôn ói là phản ứng của cơ thể khi có viêm nhiễm hoặc rối loạn tiêu hóa. Bố mẹ có thể thực hiện:

Nghiêng đầu trẻ sang một bên và làm sạch miệng, họng sau khi nôn để tránh sặc hoặc nhiễm khuẩn.
Cho trẻ uống từng ngụm nhỏ nước, sữa hoặc nước trái cây để bù nước và dưỡng chất đã mất.
Theo dõi tình trạng trẻ: Nếu nôn kèm mắt trũng, da nhăn nheo, lờ đờ, mất ý thức,… đây là dấu hiệu mất nước hoặc bệnh tiến triển nặng, cần đưa trẻ đi khám ngay.

5. Chế độ dinh dưỡng khi trẻ mắc bệnh

Viêm đường hô hấp trên khiến trẻ mệt mỏi và biếng ăn, nhưng dinh dưỡng đầy đủ vẫn đóng vai trò quan trọng giúp tăng sức đề kháng, hỗ trợ phục hồi nhanh. Phụ huynh có thể áp dụng các biện pháp sau:

Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ép trẻ ăn nhiều trong một bữa, hãy chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Điều này giúp trẻ dễ tiêu hóa hơn, giảm cảm giác khó chịu và hạn chế tình trạng nôn ói.
Uống đủ nước: Khi trẻ bị sốt hoặc viêm đường hô hấp, cơ thể dễ mất nước. Cha mẹ nên cho trẻ uống nước ấm, sữa hoặc nước trái cây để bù điện giải, cung cấp dưỡng chất và hỗ trợ hệ miễn dịch.
Bổ sung vitamin và khoáng chất: Trái cây nghiền hoặc nước ép giàu vitamin A, C, D và khoáng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ trẻ hồi phục.
Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu: Cháo, súp, bánh mì mềm hoặc sữa công thức giúp trẻ ăn uống dễ dàng và giảm áp lực cho hệ tiêu hóa.

>>>Xem thêm: Sữa Colostrum là gì? Sữa non Colostrum có tốt không? Nên mua loại nào?

Cha mẹ cần duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học để giúp trẻ tăng sức đề kháng và phục hồi nhanh hơn sau khi mắc bệnh. (Nguồn: Ảnh minh họa bởi AI)

Bên cạnh chế độ ăn hằng ngày, cha mẹ có thể bổ sung Nutifood GrowPLUS+ Colostrum Lactoferrin. Sản phẩm chứa Sữa non 24h giàu kháng thể IgG, Lactoferrin cùng công thức FDI, giúp tăng sức đề kháng tự nhiên, bảo vệ đường hô hấp và hỗ trợ tiêu hóa khỏe mạnh. Công thức này đặc biệt phù hợp với trẻ sức đề kháng yếu, hay ốm vặt hoặc đang trong giai đoạn phát triển nhanh, giúp bé lớn lên khỏe mạnh và toàn diện.

Sữa công thức bổ sung Lactoferrin, kháng thể IgG và HMO giúp tăng sức đề kháng và hỗ trợ hệ miễn dịch, đồng thời ức chế các tác nhân gây bệnh. (Nguồn: Nutifood Thụy Điển)

Gợi ý sản phẩm hỗ trợ tăng đề kháng cho trẻ bị viêm đường hô hấp trên

Nutifood GrowPLUS+ Colostrum Lactoferrin là giải pháp dinh dưỡng cao cấp, được nghiên cứu và phát triển bởi Viện Nghiên cứu Dinh dưỡng Nutifood Thụy Điển. Với nền tảng FDI, sản phẩm không chỉ tăng cường sức đề kháng tự nhiên, mà còn hỗ trợ hệ tiêu hóa khỏe mạnh, tối ưu hấp thu dưỡng chất, đồng thời bảo vệ đường hô hấp và giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp. Giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất và trí tuệ.

Ưu điểm nổi bật:

Hỗ trợ tăng đề kháng và bảo vệ đường hô hấp: Với Sữa non 24h giàu IgG và Lactoferrin, kết hợp công thức FDI (2’-FL HMO – FOS), sản phẩm giúp hỗ trợ hệ miễn dịch tự nhiên, bảo vệ trẻ khỏi các tác nhân gây bệnh và giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp trên, đặc biệt hiệu quả với trẻ hay ốm vặt.
Hỗ trợ hệ tiêu hóa khỏe mạnh: Công thức FDI với 2’-FL HMO, FOS và Inulin nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột, giúp cân bằng hệ vi sinh, cải thiện tiêu hóa và tối ưu hấp thu dưỡng chất.
Hỗ trợ tăng cân và dinh dưỡng: Bổ sung kẽm giúp trẻ ăn ngon, tăng cân tự nhiên và Lysin cải thiện tình trạng dinh dưỡng và cân nặng ổn định.
Hỗ trợ phát triển chiều cao: Calci và Vitamin D3 tăng mật độ xương; Kẽm hỗ trợ phát triển chiều cao toàn diện.
Hỗ trợ phát triển não bộ và thị giác: DHA, Lutein và I-ốt giúp trẻ phát triển trí não và thị giác tối ưu.

Nutifood GrowPLUS+ Colostrum Lactoferrin là giải pháp dinh dưỡng toàn diện, giúp trẻ tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp, phát triển khỏe mạnh, đặc biệt phù hợp với trẻ hay ốm vặt, sức đề kháng yếu hoặc trong giai đoạn phát triển nhanh.

>>>Xem thêm:

Nutifood GrowPLUS+ Colostrum Lactoferrin với công thức PHỨC HỢP TĂNG ĐỀ KHÁNG kết hợp của Sữa non 24h với Lactoferrin và công thức FDI. (Nguồn: Nutifood Thụy Điển)

Viêm đường hô hấp trên ở trẻ là bệnh lý phổ biến nhưng thường không nguy hiểm nếu được chăm sóc đúng cách. Cha mẹ nên nhận biết sớm các triệu chứng, theo dõi sát diễn tiến bệnh và xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học để hỗ trợ trẻ phục hồi nhanh.

Nutifood GrowPLUS+ Colostrum Lactoferrin là lựa chọn dinh dưỡng đáng tin cậy, giúp tăng cường miễn dịch, phòng bệnh vặt và bảo vệ đường hô hấp cho trẻ. Nutifood luôn đồng hành cùng mẹ trong hành trình nuôi dưỡng con yêu phát triển khỏe mạnh, vững vàng cả về thể chất và tinh thần.

>>>Tham khảo thêm các bài viết cùng chủ đề: