BS. Nguyễn Thanh Danh

Viện Nghiên Cứu Dinh Dưỡng TP/ HCM

Sự tăng trưởng chiều cao và sức khỏe của xương cần được ưu tiên trong thời thơ ấu, thanh thiếu niên và ngay cả trong giai đoạn phát triển của bào thai. Đây là các giai đoạn đặc biệt quan trọng để xây dựng xương khối xương và tăng trưởng chiều cao tối ưu, phát triển thói quen tốt để ngăn ngừa loãng xương, gãy xương ở người trưởng thành. Chiều cao và sức khỏe của xương bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, như di truyền, vận động, giấc ngủ, môi trường sống, trong đó dinh dưỡng là yếu tố nền tảng và có thể tác động để xương được hình thành và phát triển tốt nhất, ngoài hai yếu tố quan trọng là canxi và vitamin D, hiện nay vitamin K2 cũng đang được quan tâm.

Sự ra đời của vitamin K

Vitamin K được nhà khoa học Đan Mạch Henrik Dam xác định lần đầu tiên vào năm 1929. Từ đó vitamin K được nghiên cứu toàn diện trong một thời gian dài, một loạt các đặc tính y học đã được khám phá và chứng minh là có lợi. Các bằng chứng ban đầu đã làm sáng tỏ vai trò quan trọng của nó đối với con đường đông máu và đến nay là đối với sức khỏe của xương dẫn đến việc đánh giá nó để sử dụng trong cộng đồng y tế.

Sau xác định ban đầu, nhiều loại vitamin K được tiếp tục phát hiện và có thể được chia thành vitamin K1, K2, K3, K4 và K5. Hai dạng phụ chính là vitamin K1 và K2 đều tan trong chất béo, cho phép chúng xâm nhập vào tế bào mà không cần protein vận chuyển xuyên màng, đặc biệt ở động vật.

Vai trò của vitamin K2 đối với sự tăng trưởng của xương

Vitamin K1 có vai trò chống đông máu, trong khi đó vitamin K2 đã được chứng minh là có ảnh hưởng đáng kể đến quá trình chuyển hóa canxi. Hàng loạt nghiên cứu chính về cách nó ảnh hưởng đến quá trình tái tạo xương, làm giảm vôi hóa các mạch máu trong cơ thể. Nguyên bào xương liên tục tổng hợp protein osteocalcin. Osteocalcin là một trong những loại protein dồi dào nhất trong xương và đã được chứng minh là một trong nhiều loại protein phụ thuộc vào vitamin K. Điều này sẽ làm cho vitamin K cần thiết trong quá trình tái tạo xương. Gần đây, vitamin K2 được quan tâm trong việc phát triển chiều cao ở trẻ em. Vitamin K2 tồn tại trong thực phẩm dưới 2 dạng chính là Menaquinone-4 (MK4) và Menaquinone-7 (MK7) đều rất tốt cho sức khỏe của xương.

                 Hình 1: cấu trúc hóa học của vitamin và vitamin K2 MK-4

Để tăng chiều cao, đặc biệt là trẻ em trong giai đoạn trước dậy thì, hiện nay nhiều người tăng cường bổ sung canxi và vitamin D nhưng lại bỏ quên vitamin K2. Đó là một thiếu sót, vì để đưa canxi vào xương và răng, không chỉ cần vitamin D, cơ thể cũng cần có vitamin K2.  Nhưng đây là những nơi có nguy cơ thiếu hụt canxi nhiều nhất nếu vắng mặt vitamin K2. Khi đó, canxi vừa thiếu trong xương lại vừa thừa ở những bộ phận khác.

Hai yếu tố cần thiết cho hấp thu và đồng hoá Canxi

Cơ chế tác động lên chuyển hóa xương của vitamin K2

Vitamin D giúp hấp thụ canxi từ ruột vào máu, và K2 kích hoạt các protein osteocalcin đưa canxi vào xương. Nếu không có K2, canxi không thể thực hiện đúng chức năng của nó. Trong những năm thơ ấu và thiếu niên khi bộ xương lần đầu tiên hình thành. Người ta đưa ra lời khuyên là “hãy uống sữa để có xương chắc khỏe”, nhưng nếu không có đủ K2, trẻ có thể không nhận được đầy đủ lợi ích của canxi cho cơ thể đang phát triển của chúng. Để osteocalcin phát huy được hiệu quả tối đa, cần có vitamin K2. Vitamin K2 giữ cho canxi không lắng đọng tại các mạch máu và hướng đích cho canxi vào xương thông qua một loại protein điều chỉnh quá trình canxi hóa là Matrix Gla Protein (MGP). MGP là một loại protein phụ thuộc vitamin K, được các tế bào cơ trơn sản xuất và có chức năng điều chỉnh lượng canxi trong cơ thể. Nếu thiếu vitamin K2 cơ thể vừa không hướng canxi vào xương vừa gây lắng động canxi tại các mô, nhất là ở các động mạch gây ra tình trạng vừa xơ vữa động mạch vừa kết hợp loãng xương. Tình trạng này được gọi là nghịch lý canxi. Đối với việc duy trì mật độ xương ở người lớn, một nghiên cứu của Hàn Quốc đã chứng minh rằng khi vitamin D và canxi được bổ sung cùng với vitamin K, thì mật độ khoáng xương của phụ nữ sau mãn kinh trên 60 tuổi đã được cải thiện đáng kể.

Đối với sự tăng trưởng xương ở trẻ em, canxi có vai trò cấu tạo nên hệ xương và răng, đặc biệt cần thiết cho trẻ em đang tăng trưởng. Vitamin K2 lại đóng vai trò kích hoạt protein vận chuyển canxi đến xương, do đó thiếu canxi có thể khiến hệ xương của trẻ chậm phát triển dẫn đến không đạt được chiều cao tối ưu.

Để hỗ trợ tăng trưởng chiều cao cho trẻ em tuổi tiền dậy thì, có nghiên cứu đã sử dụng liều 45mcg MK7/ngày, trong 8 tuần. Đối với liều khuyến nghị vitamin K2 dưới dạng MK4 là 45mg/ngày. Đến thời điểm này chưa có khuyến nghị chính thức về liều dùng của Vitamin K2, nhưng phần lớn các nghiên cứu đều đưa ra mức khuyến nghị với liều dùng 45mg/ ngày cho trẻ em. Ở một số nước châu Á, như Nhật Bản, liều khuyến nghị MK4 là 45mg.

Một nghiên cứu trên nhóm trẻ từ 8-11 tuổi tại Việt Nam cho thấy sau 3 tháng sử dụng sản phẩm chứa vitamin K2, các chỉ số cân nặng, chiều cao, khối lượng xương, mật độ xương và nồng độ osteocalcin huyết thanh được cải thiện đáng kể so với nhóm không sử dụng. Vitamin K2 giúp protein gắn với canxi và vận chuyển canxi đến các mô xương. Thiếu vitamin K2 có thể khiến canxi dư thừa gây ra tình trạng táo bón, mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn, giảm hấp thu các khoáng chất và thậm chí hạn chế sự phát triển của xương làm ảnh hưởng trực tiếp đến sự tăng trưởng chiều cao ở em.

Các yếu tố ảnh hưởng lên sự cung cấp vitamin K2

Vì thế việc lạm dụng kháng sinh, nhất là các nhóm kháng sinh phổ rộng  làm chết hệ vi sinh đường ruột kéo dài có thể là một yếu tố cộng hợp là chậm tăng trưởng chiều cao do suy giảm tổng hợp vitamin K2 cùng với sự tiêu hao năng lượng và các chất dinh dưỡng do nhiễm trùng, cùng với biếng ăn và giảm trong và sau nhiễm trùng. Thêm vào đó, việc sử dụng corticosteroid để chống viêm có dụng phụ là làm giảm sự hình thành xương và tăng quá trình tiêu xương trong các trường hợp bệnh lý cần hết sức thận trọng đối với trẻ em. Ở những người khỏe mạnh, việc bổ sung vitamin K không làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Do đó, vitamin K2 góp phần đẩy lùi các bệnh về xương khớp như còi xương, loãng xương. Vitamin K2 cũng có thể đóng một vai trò trong nụ cười khỏe mạnh bằng cách ức chế sâu răng.

Các phương pháp bổ sung vitamin K2

Có nhiều loại thức ăn đa dạng giàu thành phần vitamin K1 nhưng ít vitamin K2. Cơ thể người chỉ có thể chuyển hóa một phần nhỏ vitamin K1 thành vitamin K2. Bù lại Vitamin K2 lại một phần nhỏ do được sản xuất từ hệ vi khuẩn đường ruột ở đại tràng. Hàm lượng trung bình của vitamin K2 khá thấp trong chế độ ăn hiện nay. Nguồn thức ăn từ động vật giàu vitamin K2 bao gồm các sản phẩm từ sữa có thành phần chất béo cao, lòng đỏ trứng, gan động vật, và các loại thực phẩm lên men như: rau lên men, dưa, cải bắp và các loại đậu lên men (natto). Đây là những thức ăn ít được sử dụng thường xuyên ở trẻ em. Nếu những loại thực phẩm giàu vitamin K2 không dễ kiếm, việc sử dụng các viên uống hoặc các thực phẩm bổ sung vitamin K2 có thể là một giải pháp thay thế.

Vitamin K2 cần thiết cho sự phát triển xương và tăng chiều cao ở trẻ em, an toàn và không độc hại ngay cả ở liều lượng cao.

Nutifood GrowPLUS+ Trắng – Phát triển chiều cao & trí não mà không thừa cân. Nutifood GrowPLUS+ Trắng là thương hiệu thuộc Nutifood Sweden. Được nghiên cứu phát triển phù hợp với thể trạng và nhu cầu dinh dưỡng đặc thù của trẻ em Việt Nam. Với công thức Fiber Balance độc quyền từ Viện nghiên cứu dinh dưỡng Nutifood Thụy Điển NNRIS kết hợp cùng 29 vitamin, khoáng chất thiết yếu và DHA từ tảo tinh khiết. GrowPLUS+ Trắng giúp bé phát triển chiều cao, trí não và kiểm soát cân nặng không thừa cân. Liên hệ ngay để được tư vấn miễn phí bởi các chuyên gia dinh dưỡng Nutifood: ☎  Hotline: (028) 38 255 777 🌐 Website: nutifoodsweden.com